تاریخ و فرهنگ ایران

معرفی استان چهارمحال بختیاری

                                                                                    استان چهارمحال و بختیاری

  مرکز استان:  شهرکرد

 مساحت:  16337.78  کیلومتر مربع

جمعیت:  895263

تعداد شهرستان 9

 استان چهارمحال بختیاری با ۱۶٬۴۲۱ کیلومتر مربّع وسعت معادل یک درصد از کل وسعت ایران، بیست و دومین استان کشور از نظر مساحت می‌باشد.[۳] استان چهارمحال و بختیاری از جمله مناطق کوهستانی فلات مرکزی ایران محسوب می‌شود و بین ۳۱ درجه و ۹ دقیقه تا ۳۲درجه و ۳۸ دقیقه عرض شمالی و ۴۹ درجه و ۳۰ دقیقه تا ۵۱ درجه و ۲۶ دقیقه طول شرقی گرینویچ قرار دارد. این استان از شمال و مشرق به استان اصفهان، از مغرب به استان خوزستان، از جنوب به استان کهگیلویه و بویراحمد و از سمت شمال غربی به استان لرستان محدود می‌شود.[۴] گویش ها و زبان‌های بختیاری، فارسی، ترکی  و لهجه های دهکردی، بروجنی، قهفرخی و... در میان ساکنان این استان رایج است. .[۵]
مرکز این استان شهرکرد است و با ۲۰۶۶ متر ارتفاع از سطح دریا، مرتفع‌ترین مرکز استان کشور ایران است.[۶] میانگین ارتفاع در استان چهارمحال و بختیاری حدود ۲۱۵۳ متر است و به همین سبب استان چهارمحال و بختیاری را بام ایران می‌دانند.[۷]
تقسیمات کشوری

بر اساس آخرین تقسیمات سیاسی کشور، استان چهار محال و بختیاری دارای دارای ۹ شهرستان، ۴۰ شهر، ۲۵ بخش و ۵۰ دهستان است. شهرستان‌های این استان عبارتند از:شهرکرد، بروجن، لردگان، فارسان، اردل، کیار، سامان، بن و کوهرنگ.
شهرها و شهرستان‌ها
  شهرکرد مرکز کنونی استان، بروجن شاهراه ترانزیتی استان محل شهرستان‌ها و بخش‌ها به صورت زیر است:

اردل
مرکزی اردل

بخش میانکوه سرخون

شهر دشتک

بروجن
مرکزی بروجن

بُلداجی بلداجی

گندُمان گندمان

  فارسان
مرکزی فارسان

باباحیدر باباحیدر

کوهرنگ
مرکزی چلگرد

بازَفت چمن‌گلی
صمصمامی

لُردگان
مرکزی لردگان

فَلارد مال خلیفه

خانمیرزا
آلونی

مَنج منج

شهرکُرد
مرکزی شهرکرد

فرخ شهر فرخ شهر

لاران سورشجان

 بن

کیار شلمزار

ناغان ناغان

سامان
بخش‌های مرکزی و زاینده رود
سامان

پیشینه در تقسیمات کشوری
چهارمحال و بختیاری تا قبل از دوره رضا شاه تحت حاکمیت ایلخانی بختیاری بود و از دوره رضاشاه سرزمین بختیاری با هدف تضعیف قدرت ایل بختیاری به چندین استان تقسیم شد. و تا قبل از سال ۱۳۳۲ خورشیدی این استان در قالب شهرستان شهرکرد و بختیاری از  استان اصفهان به شمار می‌آمد. در این سال، از استان اصفهان جدا و به عنوان فرمانداری مستقل بختیاری در تقسیمات سیاسی کشور قرار گرفت. در دههٔ ۳۰ با تغییر رویکردهای حکومت در سال ۱۳۳۷ شمسی فرمانداری مستقل بختیاری و چهارمحال به فرمانداری کل ارتقاء می‌یابد و در محدوده آن فرمانداری‌های جدید بروجن و نیز بخش‌های جدید شوراب و گندمان ایجاد می‌گردند. در مصوبه سال ۱۳۵۲ هیئت وزیران، فرمانداری کل بختیاری و  چهارمحال به‌ استانداری چهارمحال بختیاری ارتقاء یافت.
در مورد نام استان
وجه تسمیه
نام چهارمحال و بختیاری: چهار محال یعنی چهار ناحیه و محل بختیاری که عبارت بودند از: لار، کیار، میزدج و گندمان. در تقسیمات کنونی استان، لار در شهرستان شهرکرد، میزدج در شهرستان فارسان، کیار در شهرستان کیار و گندمان در شهرستان بروجن قرار می‌گیرد. و بختیاری نیز اشاره به سرزمین قوم بزرگ بختیاری دارد که بخشی از آن استان چهارمحال بختیاری است و بقیه آن در استانهای خوزستان، اصفهان، کهگیلویه ، لرستان و.. واقع است.  این استان از دیر باز کوچ گاه ایل بزرگ یختیاری بوده و هست،  مناطق بختیاری شامل شهرستان‌های کوهرنگ، فارسان، اردل ، لردگان و کیار می‌باشد. همجنین در حال حاضر اکثریت جمعیت ساکن شهرهای شهرکرد و بروجن نیز بختیاری هستند

 
جمعیت‌شناسی
جمعیت این استان در سال۱۳۹۰، ۸۹۵۲۶۳ نفر گزارش شده است.
اقوام

بر اساس یک بررسی مطالعاتی:

نمودار اقوام استان چهارمحال بختیاری   قوم بختیاری (60٫۳٪)    فارس زبان (27٫۵٪)     ترک قشقایی (۱۲٫۱٪)      دیگر (۰٫۶٪)
زبان
مردم استان چهار محال و بختیاری اکثریت به گویش بختیاری صحبت می کنند  بختیاری‌ها  شاخه‌ای از زبان پارسی ایران باستان است که هنوز برجای مانده است. در ۵ شهرستان از ۹ شهرستان این استان زبان گویش بختیاری رایج است که این شهرستان‌ها عبارتند از: اردل، کوهرنگ، فارسان، لردگان و کیار. در شهرستان‌های شهرکرد، بروجن،  گویش بختیاری و لهجه های محلی محلی فارسی و ترکی رایج است.

پیشینه تاریخی:
  استان چهارمحال بختیاری دارای پیشینه تاریخی هزاران ساله با تاریخ و تمدن دیرینه است و قوم بختیاری  از بزرگترین اقوام اصیل ایرانی و آریایی در ایران به شمار می رود که علاوه بر استان چهارمحال بختیاری در دیگر استانهای کشور مانند خوزستان، اصفهان، لرستان، کهگیلویه بویراحمد و... سکونت دارند و بزرگترین جمعیت عشایری کشور را دارا هستند که استان چهارمحال بختیاری محل ییلاقی عشایر بختیاری می باشد

سرزمین کنونی بختیاری هزاران سال است که سکونت‌گاه گروه‌های مختلف انسانی می‌باشد. منابع و امکانات طبیعی از قبیلِ آب، جنگل، مراتع، بارندگی مناسب، آبگیرهای فراوان و درّه‌های مستعد برای کشاورزی، این سرزمین را به یکی از بهترین زیستگاه‌ها و محل تجمع و سکونت گروه‌های انسانی در گذشته تبدیل نموده بود. افزون بر این امکانات، در بلندی‌های زاگرس و دامنه‌های آن، محیط مناسبی برای رویش نباتات علوفه‌ای و گونه‌های مختلف حیوانات فراهم کرده بود.

***